Utalii wa Wanyamapori Duniani: Fursa, Changamoto na Athari zake kwa Mazingira

Imeandikwa na: Malak Diaa
Imehaririwa na: Mervat Sakr
Mratibu wa Lugha ya Kiswahili: Mervat Sakr

Utalii wa wanyamapori duniani kwa sasa unachukua takribani asilimia 7 ya shughuli zote za utalii duniani, na unaongezeka kwa wastani wa asilimia 3 kila mwaka. Sekta hii inaajiri takribani watu milioni 22 kote ulimwenguni, moja kwa moja au kwa njia isiyo ya moja kwa moja, na inachangia zaidi ya dola bilioni 120 za Marekani katika pato la taifa la dunia. Hali hii inaonyesha wazi kuwa utalii wa wanyamapori utazidi kuwa sehemu muhimu ya utalii wa kimataifa katika siku zijazo, hasa baada ya janga la corona, ambapo wasafiri wanatafuta safari zenye uzoefu wa moja kwa moja na wa asili zaidi.
Kwa ujumla, utalii wa wanyamapori ni sehemu ya sekta ya usafiri katika nchi nyingi na unahusisha uchunguzi na kuhusiana na wanyama pamoja na mimea katika mazingira yao ya asili. Ingawa mara nyingi huambatana na utalii wa mazingira na utalii endelevu, pia hujumuisha shughuli zenye uingiliaji mkubwa kama uwindaji wa safari. Kwa maana rahisi, utalii huu ni kukutana na wanyama katika makazi yao ya asili iwe kwa njia ya moja kwa moja (kama vile uwindaji) au njia zisizo za moja kwa moja (kama vile kutazama na kupiga picha).
Aina hii ya utalii imeenea katika nchi nyingi barani Afrika, Amerika Kusini, Asia na Oceania—kama vile Kenya, India, Indonesia, Sri Lanka, Malaysia, Maldives, Kanada na Australia. Ni sekta inayokua kwa kasi na inahusiana kwa karibu na malengo ya utalii endelevu. Mara nyingi utalii huu hujumuisha safari maalumu za wanyamapori, kutazama ndege na wanyama, kupiga picha, au kutembelea bustani kubwa za hifadhi na maeneo ya wazi. Wakati mwingine pia hujumuisha shughuli za matumizi kama uvuvi au kupanda wanyama kama tembo, ambazo si mara zote huchukuliwa kuwa sehemu ya utalii wa mazingira, hasa iwapo hazifanywi kwa uwajibikaji.
Athari Hasi za Utalii wa Wanyamapori
Pamoja na manufaa yake, utalii huu una athari nyingi hasi kwa wanyama na mazingira. Mara nyingi, shughuli za utalii huwasumbua wanyama katika makazi yao ya asili, hasa katika nchi zinazoendelea ambako ujenzi wa hoteli na miundombinu huingilia misitu ya mvua, mikoko na hifadhi za wanyamapori. Kwa mfano, nchini Kenya, magari na watu wengi wanaowatazama wanyama huchangia chui kuondoka maeneo ya hifadhi, hali inayoongeza hatari ya kuoana kwa ukoo mmoja na kuhatarisha uhai wa spishi hiyo.
Aidha, biashara ya kuuza nafasi za kushiriki katika uwindaji wa kitalii inaweza kuwa na madhara makubwa. Ingawa mara nyingine mauaji ya wanyama hufanywa kwa madai ya kulinda ikolojia, ukweli kwamba shughuli hizi huendeshwa kibiashara huwapa nguvu makundi yasiyo rasmi kushiriki uwindaji haramu kwa tamaa ya faida. Hali hii mara nyingi huwa na athari mbaya zaidi kwa wanyama wakubwa na aina adimu zenye thamani kubwa.
Athari nyingine ni uharibifu wa mazingira kutokana na maendeleo ya maeneo ya utalii, hasa wakati shughuli zinapofanyika katika vipindi nyeti vya maisha ya wanyama, kama msimu wa kutaga. Pia, kukaribia sana wanyama kwa ajili ya kupiga picha huathiri tabia zao za asili, ikiwemo kutafuta chakula, kuwinda au hata uzalishaji. Kwenye baadhi ya maeneo, watalii wamekuwa wakiwalisha wanyama kwa mikono yao, hali inayoweza kuvuruga mifumo ya kijamii ya wanyama na kubadilisha tabia zao za kiasili.
Athari Chanya za Utalii wa Wanyamapori
Hata hivyo, utalii wa wanyamapori pia una faida nyingi. Unachangia uhifadhi wa makazi ya asili kupitia ujenzi wa hoteli rafiki kwa mazingira na usimamizi bora wa maliasili. Wamiliki wa sehemu za malazi na vivutio hulinda mazingira ya asili ili kuwavutia wageni, na kwa kufanya hivyo, wanachangia moja kwa moja kuhifadhi wanyama na mazingira.
Zaidi ya hayo, sekta hii inatoa ajira na kipato kwa jamii za wenyeji na makabila ya asili, hivyo kuboresha maisha yao. Fedha zinazopatikana kutoka safari za wanyamapori hutumika katika kuhifadhi mazingira na kulinda spishi adimu zilizopo hatarini kutoweka.
Waongoza watalii wanaosindikiza wageni kwenye safari hizo huchukua nafasi muhimu katika kutoa elimu kuhusu maisha ya wanyama na mahitaji yao ya kiikolojia. Kwa njia hii, wageni hujifunza kutunza mazingira na kubadilisha tabia zao kama vile kuepuka kutupa taka za plastiki ambazo huathiri kasa baharini. Aidha, utalii huu huimarisha mshikamano kati ya wageni na wenyeji kwa kutoa elimu ya moja kwa moja kuhusu umuhimu wa uhifadhi.