Nafasi ya Lugha ya Kiswahili Katika Kukuza Maendeleo ya Tanzania: Kati ya Urithi na Uvumbuzi

Imeandikwa na: Fred Onesmo

Katika kipindi hiki ambacho Tanzania inapiga hatua kubwa za maendeleo katika nyanja mbalimbali, kuna jambo moja linaloendelea kuchukua nafasi muhimu: lugha ya Kiswahili. Ni lugha ya urithi na utambulisho wa taifa. Zaidi ya wakati mwingine wowote, Kiswahili sasa limekuwa chombo thabiti cha kuhimiza maendeleo ya kijamii, kiuchumi na kitaifa.

Lugha si tu njia ya mawasiliano, bali pia ni daraja kati ya maarifa na utekelezaji. Kupitia Kiswahili, serikali, taasisi, na wananchi wameweza kuwasiliana kwa ufanisi kuhusu sera, mipango ya maendeleo, na changamoto zinazowakabili kila siku. Hii imewezesha mawasiliano ya wazi na kueleweka kwa wote.

Kiswahili kimekuwa lugha ya majadiliano bungeni, lugha ya vyombo vya habari, na sasa hata lugha ya kidijitali. Katika sekta ya elimu, kimepewa nafasi ya kipekee, hasa katika shule za msingi na baadhi ya vyuo vinavyohamasisha matumizi ya Kiswahili kufundishia. Uwepo wa vitabu, fasihi, na miongozo ya kitaaluma kwa Kiswahili umeongeza uelewa miongoni mwa wanafunzi na walimu. Hii imesaidia kuvunja vizingiti vya lugha za kigeni vinavyokwamisha ufahamu, hasa kwa wanafunzi wa vijijini.

Hata hivyo, changamoto bado ipo. Kuna upungufu wa istilahi za kisayansi, kiteknolojia na kiufundi kwa Kiswahili. Hii inahitaji uwekezaji mkubwa katika tafsiri, uvumbuzi wa msamiati mpya, na tafiti shirikishi kutoka vyuo vikuu.

Kiswahili kinazidi kutumika katika majukwaa ya kibiashara, hususan biashara ndogo na za kati. Wajasiriamali wanatumia lugha hii kufikia wateja wengi kupitia mitandao ya kijamii kama WhatsApp, Instagram na Facebook. Zaidi ya hapo, programu mbalimbali zinazotafsiri au kufundisha kwa Kiswahili zinaibuka, ikiwemo zile za afya, kilimo, na elimu. Mfano mzuri ni programu ya Mkulima Smart, inayotumia Kiswahili kuwafundisha wakulima mbinu bora za kilimo. Hii ni ishara kwamba Kiswahili kinaweza kuhimiza maendeleo vijijini kwa kuwafikia wananchi wengi kwa lugha yao ya asili.

Kwa sasa, Kiswahili ni mojawapo ya lugha rasmi katika Jumuiya ya Afrika Mashariki, Umoja wa Afrika, na hata Umoja wa Mataifa. Kuenea huku kunaipa Tanzania nafasi ya kuwa kitovu cha mafundisho na maendeleo ya Kiswahili duniani. Vyuo kama Chuo Kikuu cha Dar es Salaam vinaendelea kutoa walimu na wataalamu wa Kiswahili wanaotumika barani Afrika na hata nje ya bara. Hii ni fursa ya kiuchumi. Kwa kuboresha miundombinu ya lugha, kutoa kozi bora, na kutumia teknolojia, Tanzania inaweza kuvuna mapato kupitia ufundishaji wa Kiswahili, utalii wa kilingu, na huduma za tafsiri.

Pamoja na mafanikio haya, kuna changamoto ya kisaikolojia na kijamii. Baadhi ya Watanzania bado wanaamini maendeleo yanatokana na matumizi ya lugha za kigeni, hasa Kiingereza. Hili ni suala linalohitaji mjadala wa kitaifa kuhusu nafasi ya lugha katika kujenga taifa huru kiakili na kiuchumi. Ni lazima tujenge jamii inayojivunia kutumia Kiswahili bila kuiona kama kikwazo cha maendeleo, bali kama nguzo ya ubunifu, elimu, na mshikamano.