Mapinduzi ya Julai 23, 1952
Imeandikwa na: Nourhan Mohammad
Mratibu wa Lugha ya Kiswahili: Mervat Sakr
Mapinduzi ya Julai 23, 1952 nchini Misri, yanayojulikana pia kama Mapinduzi ya 1952, yalikuwa harakati ya kijeshi iliyoongozwa na maafisa wa jeshi wa Misri kutoka Shirika la Maafisa Huru. Mapinduzi hayo yalianza mnamo tarehe Julai 23, 1952, na yalipelekea kuondolewa kwa utawala wa kifalme na kubadilishwa kwa mfumo wa serikali kuwa Jamhuri ya Rais.
Mapinduzi haya yalihitimisha utawala wa Mfalme Farouk I, ambaye alihamishwa kwenda Italia baada ya kung'olewa madarakani. Pia yalileta mabadiliko makubwa ya kisiasa na kijamii nchini Misri, pamoja na kufutwa kwa katiba ya mwaka 1923 na kupigwa marufuku kwa vyama vya siasa mnamo tarehe Januari 1953.
Licha ya kwamba harakati hiyo ilianza kama upinzani dhidi ya utawala wa Mfalme Farouk, ilikuja kuwa na malengo mapana zaidi ya kisiasa. Katika miaka mitatu ya kwanza ya mapinduzi, Maafisa Huru walilenga kumaliza ufalme wa kikatiba na mfumo wa kibepari nchini Misri na Sudan, kuanzisha jamhuri, na kuondoa uvamizi wa Waingereza nchini humo. Mapinduzi hayo pia yalilenga kupata uhuru wa Sudan, ambayo wakati huo ilikuwa chini ya utawala wa pamoja wa Misri na Uingereza.
Harakati hiyo ilikumbwa na vitisho kutoka kwa madola ya kifalme ya Magharibi, hasa Uingereza, ambayo ilikuwa imeikalia kwa mabavu Misri tangu mwaka 1882, na Ufaransa, ambazo zote mbili zilihofia kuongezeka kwa hisia za utaifa katika maeneo yao yaliyotawaliwa barani Afrika na ulimwengu wa Kiarabu. Changamoto nyingine kubwa ilitokana na hali ya vita na Israel, ambapo Maafisa Huru waliongeza msaada mkubwa kwa Wapalestina. Mvutano huu ulifikia kilele wakati wa Mgogoro wa Suez mnamo mwaka 1956, ambapo Misri ilivamiwa na Uingereza, Ufaransa, na Israel. Licha ya hasara kubwa za kijeshi, vita hivyo vilionekana kuwa ushindi wa kisiasa kwa Misri, kwani iliweza kudhibiti Mfereji wa Suez kwa mara ya kwanza tangu 1875.
Katika muongo wa kwanza na nusu wa mapinduzi, Misri ilianza programu za kina za marekebisho ya ardhi na mipango mikubwa ya ukuzaji wa viwanda, ambazo zilileta maendeleo makubwa ya miundombinu na ukuaji wa miji. Kufikia miaka ya 1960, Ujamaa wa Kiarabu ukawa ni mada kuu, na kuibadilisha Misri kuwa uchumi uliopangwa na serikali kuu. Wasiwasi kuhusu uwezekano wa kutokea kwa mapinduzi yaliyochochewa na nchi za Magharibi, misimamo mikali ya kidini ya ndani, na mzozo unaoendelea na Israel ulisababisha vikwazo vikali dhidi ya upinzani wa kisiasa, ikiwa ni pamoja na kupigwa marufuku kwa mfumo wa vyama vingi vya siasa. Hali hii iliendelea hadi kwenye urais wa Anwar Sadat mnamo mwaka 1970, ambapo sera nyingi za mapinduzi zilianza kubadilishwa au kurejeshwa nyuma.
Mafanikio ya mapinduzi haya ya awali yalisababisha harakati za utaifa katika nchi nyingine, kama vile Algeria, ambapo mapinduzi dhidi ya ukoloni yalipata nguvu zaidi. Mapinduzi ya Julai 23, 1952, yalianzisha jaribio la kuunganisha nchi za Kiarabu, kama lilivyoonekana katika muungano kati ya Misri na Syria mnamo tarehe Februari 1958. Mapinduzi hayo pia yaliongoza juhudi za kuunda makubaliano ya pande tatu kati ya Misri, Saudi Arabia, na Syria, na hatimaye Yemen kujiunga nao.
Misri pia ilisaidia harakati za ukombozi katika nchi nyingine za Kiarabu na Afrika, kama vile Tunisia, Algeria, na Moroko, na kuunga mkono uhuru wa Kuwait na Somalia. Katika ngazi ya kimataifa, mapinduzi haya yalisaidia kuanzishwa kwa Harakati ya Kutofungamana na upande wowote, likiongozwa na Yugoslavia, India, na Misri yenyewe.
Mapinduzi ya Julai 23, 1952, yameacha alama ya kudumu katika historia ya kisiasa ya Misri na ulimwengu wa Kiarabu. Yanakumbukwa kila mwaka tarehe Julai 23 kwa kuleta mabadiliko makubwa ya kijamii, kisiasa, na kiuchumi nchini Misri, na kwa kuchochea harakati za ukombozi katika nchi nyingine za Kiarabu na Afrika.
